sezon 2024/2025
W październiku 2024 r. Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego zainicjował kolejny sezon badań wykopaliskowych w południowym Peru. Przeprowadzono prace na obszarze doliny rzeki Atico oraz w przyległej strefie wybrzeża Pacyfiku. Głównym obszarem badań było wielokulturowe stanowisko El Curaca, położone w dolnym odcinku doliny rzeki Atico. W trakcie wykopalisk udokumentowano szereg pozostałości pradziejowych związanych z różnymi okresami prekolumbijskiej przeszłości tego regionu.
Zarejestrowano tu struktury kamienne oraz bogato wyposażone pochówki zbiorowe, ulokowane w okrągłych szybach ze ścianami wyłożonymi kamieniami. Znalezione w grobie fragmenty ceramiki o cechach wczesnych (formatywnych), jak również wyroby kościane i kamienne oraz tekstylia wskazują na silne oddziaływania z kręgu kultury Nasca, której epicentrum znajduje się około 180 kilometrów na północ od Atico. Przeprowadzone analizy radiowęglowe potwierdziły, że znaleziona konstrukcja grobowa odpowiada późnemu odcinkowi rozwojowemu kultury Nasca. W El Curaca odnotowano też charakterystyczny dla kultury Huari/Wari D-kształtny plac ceremonialny, którego wiek, w oparciu o datowania ¹⁴C, znajdujących się na obrzeżu inwentarzy grobowych, oceniany jest na IX–X w. n.e. Współwystępowanie w grobach wyrobów tekstylnych Huari/Wari wraz z regionalną ceramiką o charakterze ceramiki wczesnej (formatywnej) wskazuje, że mamy tutaj do czynienia z rodzimą społecznością, która ulegała silnym oddziaływaniom z kręgu cywilizacji Huari.
Szczególne wrażenie na archeologach zrobiło jednak cmentarzysko, zlokalizowane w jednym z sektorów stanowiska El Curaca. Znaleziono tam pochówki z obstawą kamienną 24 osobników (mężczyzn, kobiet i dzieci) wyposażonych w liczne dary grobowe. Analiza antropologiczna kości potwierdziła liczne uszkodzenia będące bezpośrednią przyczyną śmierci wszystkich osobników. Występujące w grobach liczne wyroby ceramiczne należą do kultury Chuquibamba (Aruni), której ośrodkiem macierzystym jest obszar dorzecze Majes, znajdującego się na południe od Atico. Należy podkreślić, że wszyscy osobnicy pochowani zostali zgodnie z rytuałem i stosunkowo bogatym wyposażeniem. Przemawia to za wnioskiem, że prawdopodobnie chodzi tutaj o osoby zabite w wyniku konfliktu, z którego społeczność do której należeli zabici wyszła zwycięsko, co pozwoliło uhonorować poległych pobratymców.
Badania w dolinie Atico obejmowały również analizy laboratoryjne i konserwację licznych wyrobów ceramicznych, tekstylnych, kościanych oraz z kamieni i drewna. Niezwykle czasochłonnymi była konserwacja i dokumentacja wyrobów tekstylnych, jak również wykonanie dokumentacji 3D czaszek.
